روایتی متفاوت از کوچک ترین کتیبه و آخرین کشف نقش رستم - وبلاگ فوتبال

به گزارش وبلاگ فوتبال، سنگ نوشته را حدود 18 سال پیش و در پروژه پاکسازی نمای آرامگاه داریوش توسط گروه مرمت تخت جمشید کشف کردند؛ نه دیروز و امروز و با استفاده از دوربین های دقیق و نمای یا زیر رسوبِ زیاد.

درست در بخش بالایی سمت راست آرامگاه داریوش کتیبه ای تاریخی که هر چند بخش هایی از آن خوانش شده، اما در طول این سال ها پایگاه پژوهشی تخت جمشید از وجود آن آگاه بوده، هر چند این کشف بزرگ در سایز کوچک را رسانه ای نکردند...

به گزارش ایسنا، نهم بهمن سال جاری در هم اندیشی که توسط بنیاد ایران شناسی شاپور شهبازی در استان فارس برگزار گردید، یک پژوهشگر حوزه فرهنگ و زبان های باستانی، از کشف یک سنگ نوشته کوچک جدید در نقش رستم خبرداد و ادعا کرد برای نخستین بار او آن سنگ نوشته را به یاری عکسبرداری با لنزهای حرفه ای دیده است که پیش از آن کسی از آن خبردار نبوده است. این فرد از این رخداد به عنوان یک کشف بزرگ یاد کرد.

افشین یزدانی، باستان شناس و عضو شواری فنی تخت جمشید، با بیان این مطلب عکسی از مرمت های سال 1380 نمای آرامگاه را در اختیار ایسنا قرار می دهد که به روشنی نوشته میخی چهار خطی کوتاهی را در بالای سر فردی که در سمت راست آرامگاه ایستاده، نشان می دهد.

او به خبرنگار ایسنا می گوید: در روزهای گذشته خبری با موضوع کشف یک سنگ نوشته هخامنشی در نمای آرامگاه داریوش بزرگ در نقش رستم منتشر شده که پرسش ها و ابهاماتی را در بین پژوهشگران و باستان شناسان درباره چگونگی و شرایط کشف و حتی درستی و نادرستی آن ایجاد نموده است. فردی ادعا نموده که به واسطه آنالیز عکس هایی که با لنزهای دقیق و حرفه ای از صخره نقش رستم و آرامگاه داریوش گرفته پیروز به کشف یک سنگ نوشته کوتاه سه زبانه شده است.به گفته یزدانی، سنگ نوشته مورد نظر 18 سال پیش و در جریان پاکسازی نمای آرامگاه داریوش توسط گروه مرمت تخت جمشید به سرپرستی حسن راهساز که تا آن موقع در زیر رسوبات آهکی حاصل از جاری شدن چند هزار ساله آب باران مخفی شده بود، کشف شد. اما متأسفانه به دلیل نبود یک متخصص باستان شناس در گروه مرمت، افرادی که به تمیز کردن آن اقدام می کردند به این مهم توجه ننموده بودند که با یک نوشته خوانش نشده روبرو هستند.

وی از دیگر دلایل دور از چشم ها ماندن این نوشته را ارتفاع زیادی می داند که محل نوشته در دیواره نقش رستم با محل بازدید و سطح زمینِ آن دارد و ادامه می دهد: آنالیز ها نشان می دهد که در زمستان سال 1395 یعنی حدود دو سال پیش پژوهشگر مستقلی به نام خدیجه توتونچی با مجوز اداره کل میراث فرهنگی استان فارس و هماهنگی با پایگاه تخت جمشید اقدام به عکسبرداری هوایی با پهباد و دوربین های حرفه ای نموده است که در جریان این تصویربرداری ها عکس های دقیقی از نوشته های آرامگاه نیز تهیه شده و برای او تعیین شد که با نوشته جدیدی روبرو شده که تا آن موقع خوانده نشده است.

او با تاکید بر این که بر اساس مستندات موجود با اطمینان باید گفت ادعای کشف سنگ نوشته هخامنشی در یک ماه اخیر و توسط افرادی که در همایش بنیاد شاپور شهبازی ادعا شده نادرست بوده و صحت ندارد.

یزدانی انتشار این خبر و نتایج احتمالی خوانش سنگ نوشته را نوعی بزرگ نمایی غیر واقع و دور از رفتار حرفه ای و علمی دانسته و درباره علت منتشر نشدن این کشف در همان سال های 1380 اظهار می نماید: بخش مرمت تخت جمشید، که وظیفه عمیات پاکسازی را بر عهده داشته، به دلیل فقدان حضور یک باستان شناس متوجه کشفی که نموده بودند نشدند که البته این موضوع نقدی را به فعالیت های مرمتی که بدون حضور باستان شناسان انجام می گردد، وارد می نماید.

او شرح می دهد: متن نوشته های آرامگاه داریوش برای نخستین بار توسط دانشمندی آلمانی به نام ویسباخ در سال 1911 میلادی به شکل یک کتاب چاپ و منتشر شد. یک سال پیش از انتشار کتابِ وی، ارنست هرتسفلد یک دانشمند آلمانی دیگر نتیجه یک پژوهش دقیق روی نقش های نمای آرمگاه های شاهی نقش رستم و هویت آن ها را به زبان آلمانی منتشر کرد. پس از آن ها اریک اشمیت که سرپرستی کاوش های تخت جمشید را از سوی مؤسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو بر عهده داشت نسبت به مستند نگاری آرامگاه ها و کاوش در محوطه نقش رستم و اطراف کعبه زرتشت اقدام کرد که در جریان آن کاوش ها، نوشته های متعلق به شاپور ساسانی که بر بدنه کعبه زردشت نوشته شده بودند، کشف شد.

مشاور حریم محوطه های میراث جهانی تخت جمشید و پاسارگاد اضافه می نماید: اشمیت در آخرین جلد از کتاب های نفیس خود با عنوان تخت جمشید سه که در سال 1970 میلادی به زبان انگلیسی به چاپ رسیده به توصیف دقیق آثار نقش رستم و آرامگاه ها و ارائه ابعاد و اندازه دقیق آن ها به همراه طرح های دقیق اقدام نموده است، اما به دلیل موقعیت و وضعیت رسوب گرفته سنگ نوشته مورد بحث از وجود آن بی اطلاع ماند.

وی درباره نقش برجسته های روی سنگ نوشته نیز می گوید: هویت افرادی که این روزها سوژه اخبار قرار گرفته و بر فراز آن ها سنگ نوشته کوتاه سه زبانه دیده می گردد به جهت بر تن داشتن پوشاک چین دار پارسی، بدون همراه داشتن هرگونه ادوات نظامی و آنکه دستِ چپ خود را برابر دهان خود نگه داشته اند، افرادی از بزرگان دربار یا نزدیکان خاندان شاه معرفی شده اند که به حالت احترام در وقت شرفیاب شدن به حضور داریوش و حتی نمایش مویه کردن به شکل قرار دادن دست چپ خود در برابر دهانشان نمایش داده شده اند.

یزدانی اما خوانش این سنگ نوشته را یک اتفاق خوب در این زمینه ارزیابی می نماید و می گوید: ظاهراً با همکاری آقای هنکلمن این سنگ نوشته خوانده شده است، که دست کم این اتفاق مناسب برای آن سنگ نوشته می تواند باشد.

وی تاکید می نماید: اکنون باید منتظر شد و دید که خوانش این سنگ نوشته کوتاه تا چه اندازه می تواند هویت آن ها را برای پژوهشگران باستان شناسی عصر هخامنشی و ایران باستان روشن تر کند.خدیجه توتونچی، که خود را پژوهشگر تاریخ و علاقمند به روایت های نقش رستم و داریوش معرفی می نماید، به ایسنا می گوید: دو سال قبل برای شروع تحقیقاتم درباره نقش برجسته ها و آرامگاه های نقش رستم، با مجوز میراث فرهنگی و با استفاده از دوربین عکاسی حرفه ای و حتی هلی شات مستندنگاری از این آثار و سنگ نوشته ها را شروع کردم. در این آنالیز ها حتی به امضای حجاران نیز برخورد کردم، حتی چندین ماه روی هر کدام از عکس های زوم می کردم تا بتوانم با جزئیات و دقیق تر آن ها را مطالعه کنم که بر حسب تصادف یک نوشته بالای سر یکی از اشخاص پیدا کردم، بعد از ان همه کتیبه ها و ترجمه ها را مطالعه و آنالیز کردم تا ببینم آیا آن سنگ نوشته ترجمه شده است، یا خیر؟ با توجه به سایه روشن شدن کتیبه یک بار دیگر مجوز برای عکاسی از همان نوشته از میراث فرهنگی گرفتم و با دریافت تصاویر دیگری توانستم آن را به وضوح بیشتری ببینم.

حتی تصاویر سال های 80 - 83 را که گروه مرمت تخت جمشید گرفته بودند آنالیز کردم، اما تا آن موقع هیچکس ادعای خوانش این متون را نداشت. بنابراین در نامه ای به آقای قرابی یکی از مسئولان میراث فرهنگی استان فارس درخواست ترجمه این متن را کردم.

او با بیان این که کاری با ادعاهای مطرح شده درباره کشف این سنگ نوشته توسط افراد دیگر ندارد، می گوید: علت این آنالیز ها شناخت واقعیت ها و شخصیتِ داریوش بود، اما اکنون همه تصاویر ثبت شده، تاریخ زمان ثبت دارند و می توان این را ثابت کرد که چه زمانی برای نخستین بار این تصاویر ثبت شده اند.

توتونچی که به گفته خودش، همچنان در حال آنالیز و پیدا کردن باستان شناسی است که بتواند این کتیبه را به صورت کامل خوانش کند، می گوید: برایم جالب است که با وجود چند نفر باستان شناس و مترجم متون باستانی، هنوز نتوانسته اند این اثر را خوانش نمایند، البته در آنالیز هایم در طول دو سال گذشته برای ترجمه این متون، بعضی باستان شناسان گفته اند با توجه به وجود چند کلمه جدید در این نقش برجسته هنوز امکان خوانش کتیبه وجود ندارد.کلماتی از کتیبه که خوانده شده اند

مجتبی درودی (پژوهشگر حوزه فرهنگ و زبان های باستانی ایران) که مدعی کشف این کتیبه است، در گفت وگو با رسانه ای، با اشاره به آنچه توانسته اند از این کتیبه ترجمه نمایند، گفته است؛ این کتیبه هخامنشی به سه زبان شامل دو خط به زبان فارسی باستان، یک خط عیلامی و یک خط بابلی نوشته شده و شخصی که نام آن در کتیبه ذکر شده برای اولین بار است که با آن روبه رو می شویم که به زبان فارسی باستان پتیشووریش (نیزه بر) خوانده می گردد.

آنچه که می توان در کتیبه خواند شووریش است. البته در گذشته شاهد استفاده کلمه پتیشووریش برای گئووبرزن هم بودیم که بعضی معتقد هستند به معنای نیزه بر کسی که نیزه در دست دارد است. در واقع می توانم بگویم که کلمه پتیش را با توجه به کتیبه گئووبرزن می توان به این کتیبه هم نسبت داد.

کلمه دیگری نیز در این کتیبه خوانش شده که با آنالیز های صورت گرفته ممکن است معنای آن تقرب می جوید یا فرامی جوید، باشد. حتی در نوشته بابلی هم به این کلمه اشاره شده است، اما از آنجایی که بخشی از این کتیبه آسیب دیده و کنده شده نمی توان به صورت کامل و دقیق آن را ترجمه کرد.